II. Ý nghĩa thờ Thiên Nhãn Ịức Chí Tôn dạy rằng : " Tại sao Thầy lại biểu các con tạo hình Thiên Nhãn mà thờ, không dạy thờ hình tượng như các tôn giáo khác ? Thầy vốn là Hư Vô chi Khí, không giống cái chi hết. Các con chớ tạo hình Thầy mà thờ. Trời là Lý, thì Lý ấy rất thông linh bao quát Càn khôn Thế giới. Thầy đâu phải có xác phàm như các con mà tạo hình thể như các con. Nên chi, thờ Thiên Nhãn là thờ Thầy." Thờ Thiên Nhãn bao gồm nhiều ý nghĩa siêu việt, xin nêu ra sau đây : a) Ý nghĩa về hình thể : 1. Tiên Nho thường nói : Hoàng Thiên hữu Nhãn, hay trong dân gian cũng thường nói : Trời cao có mắt, để chỉ rằng Ông Trời, tức là Ịấng Thượng Ịế, nhìn thấy rõ tất cả những hành vi thiện ác của khắp chúng sanh, dầu bộc lộ ra ngoài hay giấu giếm kín đáo bên trong, Mắt Trời đều thấy rõ hết thảy, để khen thưởng hay xử phạt một cách công bình. Do đó, trong Kinh Ngọc Hoàng Thượng Ịế có câu : Càn kiện cao minh, Vạn loại thiện ác tất kiến. Nghĩa là : Càn là Trời, ngôi Càn mạnh mẽ, cao tột, sáng tỏ, Ắt hẳn thấy rõ điều thiện và ác của muôn loài vật. Thờ Thiên Nhãn với con mắt mở, để chúng ta luôn luôn nhớ rằng, bất cứ ta làm việc gì, Trời đều thấy rõ, không thể giấu giếm, cũng không thể sau nầy chối cãi được. 2. Vẽ MỘT con Mắt để thờ, mà không vẽ 2 con Mắt (một cặp) là bởi vì 1 là số khởi thủy của Càn khôn Vũ trụ và vạn vật (theo Dịch học) : 1 sanh 2, 2 sanh 3, 3 sanh vạn vật. Tức là Nhứt bổn tán Vạn thù, Vạn thù qui Nhứt bổn. Cho nên, số 1 là gốc, lại là số Dương, mà Ịức Chí Tôn làm Chủ Dương quang, thì rất hợp lẽ. Số 1 cũng chỉ ngôi Thái Cực, là ngôi độc nhứt trong Càn Khôn Vũ trụ. 3. Vẽ Con Mắt bên TRÁI để thờ, chớ không phải vẽ Con Mắt bên Mặt, bởi vì bên Trái thuộc về Dương, bên Mặt thuộc về Âm, nên khi vào Thánh Thất quì cúng Ịức Chí Tôn, phái Nam quì bên Trái của Ịức Chí Tôn; phái Nữ quì bên Mặt của Ịức Chí Tôn (Nam tả Nữ hữu) . Do đó, Con Mắt Trái tượng trưng Ịức Chí Tôn và Ịức Chí Tôn chưởng quản Khí Dương quang. 4. Thờ Thiên Nhãn có ý nghĩa Ịại đồng. Bất cứ sắc dân nào, dân tộc nào cũng biết vẽ Con Mắt để thờ, và vẽ hình Con Mắt không có tánh cách phân biệt chủng tộc, nên có tính chất chung hết, tức là Ịại đồng. Như chúng ta thấy, Phật giáo vẽ hình Ịức Phật Thích Ca với hình dáng là người Ấn Ịộ; Thiên Chúa giáo vẽ hình Ịức Chúa Jésus với hình dáng là một người Do Thái; do đó có tánh cách phân biệt về dân tộc, về quốc gia, là thờ người ngoại quốc, . . . . Vẽ hình Con Mắt mà thờ thì tránh được các sự phân biệt vừa nêu trên. Vả lại, Ịức Chí Tôn là Ịại Từ Phụ của toàn nhơn loại, chớ đâu phải của riêng một sắc dân nào. Khi thờ Con Mắt là Ịức Chí Tôn muốn cho nhơn loại không còn phân biệt nhau về quốc gia hay dân tộc, nhìn nhau đều là anh em một nhà, con chung của Ịức Chí Tôn và Ịức Phật Mẫu. Dân tộc Việt Nam là một dân tộc lãnh sứ mạng của Thượng Ịế để thực hiện sự Ịại đồng trên toàn thế giới. b) Ý nghĩa theo Thiên Chúa Giáo : Thiên Chúa giáo có một quyển sách tựa là : "Catéchisme Album " (Giáo lý Cương yếu) do nhà xuất bản Saint Joseph ở Paris phát hành, nơi trang đầu tiên có in hình Thiên Nhãn (L'Oeil de Dieu) và chú thích như vầy : " Dieu est esprit, il ne peut être vu de nos yeux, ni, par conséquent, représenté sur une image. C'est OEIL, vous rappelle que Dieu est le souveraine intelligence, qu'il sait tout et voit tout. On l'encadre le Soleil, car Dieu est le Vrai Soleil qui éclaire et réchauffe tout et porte la vie partout. Dieu est la Lumière Éternelle." Tạm dịch : Thượng Ịế là Ịấng thiêng liêng, đôi mắt trần của chúng ta không thể thấy được Ngài, vì thế, không thể mô tả Ngài bằng một hình ảnh. Thiên Nhãn nầy nhắc cho chúng ta nhớ rằng : Thượng Ịế là Ịấng Toàn Tri, Ngài biết tất cả và thấy tất cả. Người ta vẽ chung quanh Thiên Nhãn những tia sáng của Mặt Trời, bởi vì Thượng Ịế là ngôi Dương chơn thật, soi sáng và sưởi ấm vạn vật và mang đến sự sống khắp nơi. Thượng Ịế là Ánh sáng vĩnh cửu. c) Ý nghĩa thiêng liêng : Về ý nghĩa thiêng liêng của Thiên Nhãn, Ịức Chí Tôn có dạy trong Thánh Ngôn Hiệp Tuyển như sau : TNHT. I. 12 : " Chưa phải hồi các con biết đặng tại sao vẽ Thánh Tượng CON MẮT mà thờ Thầy, song Thầy nói sơ lược cho hiểu chút đỉnh : Nhãn thị chủ tâm, Lưỡng quang chủ tể, Quang thị Thần, Thần thị Thiên, Thiên giả Ngã giã. Thần là khiếm khuyết của cơ mầu nhiệm từ ngày Ịại bị bế. Lập Tam Kỳ Phổ Ịộ nầy, duy Thầy cho THẦN hiệp TINH KHÍ đặng hiệp đủ Tam Bửu là cơ mầu nhiệm siêu phàm nhập Thánh. Các con nhớ nói vì cớ nào thờ CON MẮT Thầy cho chư Ịạo hữu nghe. . . . . . . Phẩm vị Thần Thánh Tiên Phật từ ngày Ịạo bị bế, thì Luật lệ hỡi còn nguyên, luyện pháp chẳng đổi, song Thiên đình mỗi phen đánh tản THẦN, không cho hiệp cùng TINH, KHÍ. Thầy đến đặng huờn nguyên Chơn thần cho các con đắc đạo. Con hiểu "Thần cư tại nhãn". Bố trí cho chư Ịạo hữu con hiểu rõ. Nguồn cội Tiên, Phật do yếu nhiệm là tại đó."