NGÔI T̉A-THÁNH

 
Ṭa-Thánh nằm theo hướng Đông Tâỵ Mặt tiền day về hướng Tây cách "Động-Đ́nh-Hồ" (Bàu Cà-Na) 500 thước.
H́nh thể Ṭa-Thánh thật đồ-sộ, nguy ngạ Chiều dài 140 thước, chiều ngang 40 thước, phân làm ba đoạn.
Đoạn đầu là khuôn diện, day về phiá mặt Trời lặn. Trên nóc bên tả có lầu chuông, bên hữu có lầu trống đều cao 36 thước gọi là "Bạch-Ngọc-Chung-Đài" và "Lôi-Âm-Cổ-Đài".
Mới trông vào tầng dưới, du-khách thấy ngay bốn cây cột đúc h́nh Rồng có quấn Hoa sen, sơn màu nâu sậm, chạm trổ khéo léo một cách linh hoạt. Những gạt Rồng nhô ra tựa đôi nhánh khô gầy và các Hoa sen chạm trổ một cách sắc-xảo, tinh vị Mấy cây cột đúc h́nh Rồng và Hoa-sen, cũng không ngoài ư-nghĩa mục-tiêu cứu cánh của nền Đại-Đạo Tam-Kỳ Phổ-Độ, như chúng tôi đă nói rơ ư-nghĩa ở đoạn trước.
Rồi du-khách bước lên 5 thềm gạch mà vào Đền-Thánh. Mỗi bậc thềm nầy cao độ 2 tấc rưỡị Năm bậc ở cửa bước vào cũng có ư nghĩa tựơng trưng sự hiệp Ngũ-Chi, nghĩa là 5 chi Đạo: Nhơn-Đạo, Thần-Đạo, Thánh-Đạo, Tiên-Đạo, và Phật-Đạọ Lên khỏi 5 bậc thềm gạch, du-khách nh́n ngay giữa, trên cửa thấy có bàn tay đúc bằng xi-măng, sơn màu trắng nắm cán cân, tượng-trưng bàn tay Thượng-Đế cầm cân công b́nh đo tội, phước chúng-sanh.
Đưa mắt nh́n bên hữu có một pho tượng đúc bằng xi-măng, sơn màu nâu mặc giáp, đầu đội kim-khôi, oai-phuông lẫm liệt: tay cầm đại đao, nhưng vẻ mặt hiền lành, đó là Ông Thiện. Nhân vật tượng-trưng sự thiện. Trông qua bên tả, du khách cũng thấy một pho tượng đứng song song pho tượng Ông Thiện. Pho tượng nầy cũng thân mặc giáp, đầu đội kim-khôi, nhưng vẻ mặt hung tợn nhăn răng trợn mắt tay cầm búa đưa lên và tay nọ cầm Ngọc-ấn Tỷ-phù. Ấy là nhân vật tượng trưng sự ác. Hai pho tượng nầy ngụ ư nghĩa: Thiện Ác đối chiếụ
Đời người chỉ có 2 con đường ấy, ai cũng phải đi một.
Muốn t́m hiểu bí-ẩn lịch-sử của 2 pho tượng nầy, du-khách hỏi người hướng-dẫn xem sẽ được nghe thuật lại mẩu chuyện vô cùng lư-thú.
Nguyên hai pho tượng Ông Thiện và Ông Ác nầy là do sự tích con vua Tỳ-Kheọ Nhà vua nầy, lịch sử Đạo gọi là ông vua thứ 12 thời kỳ Thựơng Cổ, có sanh-trưởng 2 người con trai, đặt tên là Tỳ-Văn (ông Thiện) và Tỳ-Vũ (ông Ác).
Vua Tỳ-Kheo rất mộ đạo-đức. Thời kỳ nầy có Đức Nhiên-Đăng khai Phật-giáo, vua Tỳ-Kheo có lập một ngôi chùa để lo tu niệm. Khi nhà vua già, muốn truyền ngôi cho con, nhưng thấy tánh Tỳ-Vũ (ông Ác) rất hung tợn, nên vua Tỳ-Kheo sợ Tỳ-Vũ sẽ gây nhiều tai ác trong xă-hộị
V́ vậy, nhà vua ban chiếu, gạt Tỳ-Vũ đi chiêu mộ anh tài, ở nhà, vua Tỳ-Kheo mới truyền ngôi cho ông Tỳ-Văn (ông Thiện) bởi ông nầy bản chất lương-thiện.
Sau, Tỳ-Vũ lo xong phận sự trở về triều bái tung hô khi ḍm lên th́ thấy anh ḿmh ngồi trên ngai vàng, Tỳ-Vũ bèn nói rằng:
Anh hiền làm vua, dân không sợ đâu, hăy để ngôi lại cho tôị Tôi dữ là dữ với kẻ hung ác, bạo tàn vô nhân đạo kia; chớ tôi không dữ với người đạo-đức hiền lương đâu!
Tỳ-Văn nghe nói, sợ phải thất ngôn với vua cha, nên mới cầm Ngọc-ấn Tỷ-phù chạy lên chùa của vua Tỳ-Kheo tu thuở trước. Nhưng vừa chạy đến cửa th́ bỏ Ngọc-ấn Tỷ-phù mà thoát xác đăng tiên. Tỳ-Vũ chạy đuổi bắt anh, nhưng đến nơi thấy thế hết sức hối hận, ăn năn, quyết phủi hết sự đời rồi cũng được thoát xác đăng Tiên.
Do đó, ngày nay mới c̣n truyền thuyết "tu nhứt kiếp, ngộ nhứt thời".
Hai pho tượng nầy tiêu biểu sự thiện ác, phản chiếu nhau cho nhân thế soi chung; đồng thời ngụ ư rằng "con người ác mà biết ăn năn hối ngộ một cách chơn thật, diệt hết ḷng ham muốn sự đời, th́ cũng được Thiêng Liêng cứu rỗi linh-hồn.
Câu chuyện c̣n man mác trong tâm hồn, du-khách tiếp tục đi xem.
Liên đới với hai pho tượng ông Thiện và ông Ác, là lầu chuông và lầu trống cao vượt lên.
Bên hữu lầu chuông ngang pho tượng ông Thiện có khắc mấy chữ Nho "Bạch-Ngọc-Chung-Đài" và bên tả ngang pho tượng ông Ác cũng khắc mấy chữ Nho đề "Lôi-Âm-Cổ-Đài".
Đưa mắt nh́n lên trên, du-khách thấy xây h́nh bán nguyệt, gọi là "Bao-Lơn-Đài", (xây phân nửa h́nh tṛn).
Trước bề dầy của thành bao lơn nầy có đấp tượng h́nh: Sĩ, Nông, Công, Thương, Ngư, Tiều, Canh, Mục tượng trưng sự sanh-hoạt thế nhân ư-nghĩa: nơi đây là tổ hợp các linh hồn trên cơi thế, dù sinh tiền làm nghề ǵ cũng vậy, phút cuối cùng phải về đây xem tội phước (v́ Ṭa-Thánh theo Thánh-ngôn dạy là điển h́nh cho Bạch-Ngọc-Kinh tại thế).

Ngang bao lơn đài nầy, bên hữu có pho tựơng h́nh Đức Quyền Giáo-Tông Lê-Văn-Trung, thánh danh Thựơng-Trung-Nhựt là người có công vĩ-đại khai mở nền Đạọ Bên tả, là pho tượng h́nh Nữ-Đầu-Sư Lâm-Hương-Thanh, cũng là vị chức-sắc có công to tát với nền Đạọ
Trên hai pho tượng nầy có hai bó hoa đúc bằng xi-măng, sơn màu xanh, đỏ sặc-sỡ, thầm chứa chan một niềm thanh thoát tinh vị
- Hai bó hoa nầy tượng trưng theo tích vua U-Vương nhà Châu bên Trung Hoa nằm mộng thấy bó hoa trên không rớt xuống, trong lúc mặt trời mọc. Nhà vua đem điềm chiêm bao bàn cùng vị quân sư và bảo đoán xem lành, dữ.
Vị quân sư đoán rằng :
- Điềm mộng mặt trời mọc: là một sự siêu linh, tượng trưng như thần Linh-Quang soi sáng cơi thế nhân hay là mối Đạo Trời sắp mở - để hướng dẫn tinh thần nhân loạị
Bó hoa: là một điềm tinh vi, cao khiết, linh hoạt khó tả, thể hiện tinh thần vũ-trụ và nhân sinh; và đây cũng là Đạọ
Vậy nước của Bệ hạ sắp có một mối Đạo khai mở.
Quả thật, trong ba ngày sau có Đức Phật Thích-Ca đến mở đạo Phật.
- Lầu chuông và lầu trống, mỗi lầu đều có sáu tầng riêng biệt giống nhau cao vượt lên khoảng thinh không. Chỉ khác hơn là chót vót của lầu chuông, dưới cây thu lôi có đắp h́nh một cái hồ-lô bằng xi-măng với cây gậỵ Ấy là bửu pháp của Lư-Thiết-Quả (một vị tiên trong Bát-Tiên). Và ở bên lầu trống trên nóc cao chót vót cũng có đắp h́nh giỏ Hoa-Lam, ấy là bửu pháp của vị Long-Nữ, (đồng tử của Đức Quan-Thế-Âm Nam-Hải Phổ-Đà-Sơn).
Mục-đích đắp hai món bửu-pháp nầy để tượng trưng cho du khách trông thấy sẽ liên tưởng đến các vị như Lư-Thiết-Quả trong Bát-Tiên và Long-Nữ đồng-tử là những vị Tiên đang thanh nhàn phiêu diêu, tự-tại, vui thú thanh cao; không hề vướng bận thế tục ưu phiền.
Ngoài sự tín-ngưỡng liên đới đến nền Đạo có tính cách huyền bí c̣n ngụ thầm cùng du-khách rằng: "Phút thư thả nầy du-khách có nghĩ ǵ đến kiếp sinh hiện tại: ḿnh giam ḿnh trong cảnh khổ chăng?"
Các bậc thức giả nhận thức những chi tiết nơi Ṭa-Thánh có thể ư hội được phần nào lạc thú cảnh Tiên sánh với cảnh đời hiện tạị
Chừ đây! du khách mới thấy rằng h́nh ảnh con người chỉ là một sinh vật linh hoạt, cô đơn đang chơ vơ giữa: Tiên cảnh, trần gian.
Phút giây chạnh niềm thông cảm trước cảnh nguy nga, tráng lệ sắc màụ.. du khách mơ màng theo h́nh ảnh những chi tiết trên hai lầu Bạch-Ngọc-Chung và Lôi-Âm-Cổ... mà sinh bao ư-nghĩ miên-man, mông lung vời-vợi trên nóc lầu cao heo hút...
Rồi du-khách sẽ nh́n đến h́nh ảnh linh-hoạt, phản chiếu sắc màu nằm giữa hai lầu chuông và trống sau bao lơn dàị Đó là Thiên-Nhăn (Oeil de Dieu) sơn màu xanh tươi thắm, ngấn sáng, lung linh, sống động, chiếu rực các tia rẽ-quạt, một vùng linh hoạt tung rạ
Tượng trưng đấng Toàn-Năng và ngụ-ư sự mục-kích, soi xét từng cử chỉ, hành vi của người trong cơi thế, thầm nhủ rằng: chi chi cũng có Trời soi thấụ
Hai bên Thiên-Nhăn nầy có hai câu đối khắc bằng Hán tự như vầy:
"HIỆP NHẬP CAO-ĐÀI, BÁ-TÁNH THẬP-PHƯƠNG QUI CHÁNH-QUẢ"
"THIÊN KHAI HUỲNH-ĐẠO NGỦ-CHI TAM-GIÁO HỘI LONG-HOA".
- Là: tựu vào Cao-Đài, trăm họ mười phương sùng chánh-lư; Trời khai bí-thuyết (Huỳnh-Đạo) năm nhành và ba tôn-giáo dự Hội LONG-HOẠ
Đại để, chúng sanh mười phương qui sùng bái đạo CAO-ĐÀỊ Trời khai Đạo gồm năm Chi (tức Ngũ-Chi Đại-Đạo là: Nhơn-đạo, Thần-đạo, Thánh-đạo, Tiên-đạo và Phật-đạo) và Tam-giáo (Đạo-Phật, Đạo-Tiên và Đạo-Thánh) để dự hội LONG-HOA, mục đích cảnh tỉnh thế nhân hướng về chánh lư tu niệm cho kịp Hội LONG-HOẠ
Trên hai câu đối nầy có hai chữ Nho, bên hữu là chữ NHÂN, bên tả là chữ NGHĨA; mục đích tiêu chuẩn nguồn cội nhân sinh thuận thảo; xă hội thanh b́nh đều do NHÂN, NGHĨA phát huy tự căn-bản đạo-lư mà ra vậỵ
Trên hai chữ NHÂN và NGHĨA có khắc hai hàng chữ Hán, Việt như vầy: "ĐẠI-ĐẠO TAM-KỲ PHỔ-ĐỘ".
Ngay giữa mấy chữ nầy có đấp bộ Cổ-Pháp: Cuốn Xuân-Thu, Cây Phất-Chủ và B́nh Bát-Du tượng trưng sự qui hiệp Tam-Giáo như chúng tôi đă nói ở đoạn trên.
Trên hàng chữ nầy, có pho tượng ngồi trên lưng cọp. Đó là tượng Đức Phật Di-Lạc.